Czynniki subwirusowe
Tzw. czynniki subwirusowe wykazują tylko niektóre z cech właściwych wirusom. Zaliczamy do nich:
-
wiroidy – składające się wyłącznie z jednoniciowego RNA i infekujące wyłącznie rośliny, pozbawione kapsydu (otoczki białkowej obecnej w wirusach);
-
priony – infekcyjne cząsteczki białkowe, nieposiadające kwasu nukleinowego (według części niedawno przeprowadzanych badań w pewnym sensie zdolne mimo to do ewolucji), wywołujące nieuleczalne dziś choroby (tzw. pasażowalne encefalopatie gąbczaste);
-
satelity – czynniki subwirusowe, które z jakichś powodów nie są zdolne do samodzielnej infekcji w żywej komórce i które wymagają do tego obecności innego wirusa (tzw. pomocniczego); dzieli się je na dwie podstawowe grupy: wirusy satelitarne, które posiadają kwas nukleinowy oraz kapsyd (w tym m.in. wirofagi, które wykorzystują wirusa pomocniczego, hamując jego replikację, stąd nazywane są niekiedy pasożytami wirusów) oraz satelitarne kwasy nukleinowe, które nie posiadają kapsydu (w tym m.in. tzw. wirusoidy);
-
defektywne cząsteczki interferujące (DCI), zwane czasami też defektywnymi wirusami inter-ferującymi – są to z kolei czynniki, które podobnie jak satelity nie są zdolne do samodzielnej replikacji i wymagają do tego udziału innego wirusa, ale które powstały w wy-niku utraty krytycznej porcji genomu podczas namnażania wirusa (są więc czymś na kształt uszkodzonego „potomka” cząsteczki wirusa); dzielą się na defektywne interferujące DNA oraz defektywne interferujące RNA.
Zmiany w tkance mózgowej krowy pod wpływem choroby prionowej (tzw. choroba szalonych krów)
Rozstrzygnięcie kwestii tego, czy należy je zaliczyć do istot żywych, czy też nie nastręcza naukowcom jeszcze więcej trudności niż w przypadku wirusów. Bezspornym jednak jest w moim przekonaniu stwierdzenie, iż należy je traktować jako „parażywe” (znajdujące się na granicy materii ożywionej i nieożywionej).
