Archeony
Archeony lub archeany (Archaea), dawniej zwane też archebakteriami, archeobakteriami (Archaebacteria) lub archeowcami to drobne, pierwotnie bezjądrowe, zwykle ekstremofilne (a więc zdolne do życia w wysoce ekstremalnych warunkach temparatury, zasolenia itp.) jednokomórkowce, tradycyjnie zaliczane wraz z eubakteriami do prokariotów.
Pierwotnie uważano nawet, że są ewolucyjnie starsze od bakterii właściwych. Obecnie jednak wiadomo, że grupy te ewoluowały równolegle i są jednakowo stare. Niektóre badania genetyczne wskazują nawet, że archeony bliżej są spokrewnione z eukariotami niż z pozostałymi bezjądrowcami – bakteriami (co ostatecznie podważa dawniejsze ujęcia systematyczne), a być może są nawet grupą wyjściową dla eukariotów.
Obecnie taksonomia archeonów podlega gruntownej przebudowie. Pierwotnie dzielono je na dwa odrębne królestwa. Późniejsze badania filogenetyczne wskazały jednak na konieczność wyodrębnienia co najmniej kilku oddzielnych linii ewolucyjnych tych organizmów.
Źródło termalne – przykładowe środowisko życia archeonów
Są to: Euryarcheota (obejmujące m.in. metanobakterie), Crenarcheota, Thaumarcheota, Korarcheota, Nanoarcheota, Aigarcheota oraz Lokiarcheota, aczkolwiek ich status jako królestw bądź innych rangą kladów jest obecnie poddawany analizie.
